Đều đặn 4h sáng mỗi ngày, ông Nguyễn Xuân Năm (67 tuổi) thức dậy, chuẩn bị đồ lễ, cơm nước tư trang. Xong xuôi việc nhà, ông một mình lết đôi chân tật nguyền hướng về núi Mã Yên, tiếp tục công việc đã gắn bó 40 năm qua.
Ông Nguyễn Xuân Năm gắn với công việc trông coi, quét dọn lăng vua Đinh Tiên Hoàng 40 năm qua.
Đường từ nhà đến chân núi bằng phẳng, ông Năm lê bước khá nhẹ. Nhưng từ chân núi lên tới nơi đặt mộ vua, ông phải vượt qua những bậc thang cao treo leo hiểm trở. Người thường leo núi đã khó, với người tàn tật như ông, chặng đường phải mất nhiều giờ đồng hồ mới hoàn thành.
Ông Năm bảo, đường lên núi mới được sửa lại vài năm nay nên cũng dễ đi hơn trước nhiều. "Mấy chục năm trời tôi leo núi lên trông coi quét dọn, nhang khói nơi yên nghỉ của nhà vua phải đi trên con đường mòn ít dấu chân người. Đường khó đi nên chẳng ai lên thăm viếng vua", ông Năm cho hay.
Người đàn ông tật nguyền 40 năm trông coi mộ vua không công (Video: Thái Bá).
Người đàn ông gầy gò, đôi chân co quắp kể tiếp, lăng vua Đinh Tiên Hoàng nằm trên đỉnh núi Mã Yên đã hơn 1.000 năm qua. Khi du lịch chưa phát triển, cố đô Hoa Lư chưa được nhiều người biết đến, mộ vua nằm trên đỉnh núi hoang vu, lạnh lẽo.
"Tôi sinh ra ở vùng đất cố đô nên từ nhỏ đã được nghe kể về vị vua dẹp loạn 12 sứ quân, lập nên nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên. Sau khi băng hà, nhà vua được chôn cất trên đỉnh núi trong kinh thành Hoa Lư để dễ bề khói nhang", ông Năm kể.
330 bậc đá từ chân núi lên lăng vua Đinh mà ông Năm phải lên xuống mỗi ngày.
Năm 1983, khi đó mới 26 tuổi, thấy mộ vua không có người trông coi, quét dọn nên cây cối, cỏ dại mọc um tùm, ông Năm đã viết đơn gửi xã xin tình nguyện lên núi chăm chút cho mộ nhà vua.
"Lúc đó, ai cũng bảo tôi "gàn dở". Tôi chẳng quan tâm người khác nói gì, nghĩ gì về mình. Gia đình ủng hộ, thế là tôi bắt đầu công việc chẳng giống ai này. Tôi làm công việc 'vác tù và hàng tổng' với niềm vui và xem đó như duyên nợ của mình", ông Năm nói.
Cứ vậy, không kể nắng mưa, gió rét, cũng không đòi hỏi thù lao, ông Năm cần mẫn làm công việc. Mỗi ngày ông vượt hàng trăm bậc đá lên đỉnh núi trông coi mộ vua.
Hàng ngày, ông Năm lên núi quét dọn, nhang khói tại lăng vua, ăn trưa trên núi, chiều tối mới quay về nhà.
"Năm 1997, trong lúc trèo núi lên mộ vua như thường lệ, trời đổ mưa cơn mưa bất chợt khiến lối đi trơn trượt, tôi bị ngã rồi lăn theo bậc đá xuống bên dưới trong lúc cố trèo núi để đi tiếp. Tôi thành tàn tật từ đó", ông Năm nhớ lại.
Tưởng là tàn tật, không thể đi được, ông Năm sẽ bỏ nghề. Quá đau đáu với trách nhiệm tự nhận, ông năm nỉ mẹ già là bà Dương Thị Sửu lên núi làm thay công việc của mình trong thời gian trị bệnh.
Khi đứng lên được và tập đi lại, chỉ sau thời gian ngắn, ông Năm nhờ mẹ dẫn lên núi để tiếp tục công việc đã gắn bó nhiều năm. Cũng từ đó, hai mẹ con ông đồng hành, cùng trông coi mộ vua cho đến khi bà qua đời. Đến nay, ông vẫn tiếp tục công việc chẳng giống ai này.
Ông Năm làm công việc "chẳng giống ai" và không đòi hỏi thù lao.
"Từ ngày bị tật ở chân, đi lại khó khăn, tôi dậy sớm hơn để leo lên núi cho kịp. Đi từ 4h sáng, tôi mang theo cơm, ăn trưa và nghỉ lại trên núi cho đến khi mặt trời chuẩn bị lặn thì lên đường về nhà", ông Năm nói.
40 năm trông coi mộ vua, mỗi khi có người đến viếng, dâng hương tại lăng mộ, ông Năm nhanh tay sửa sang đồ lễ cho khách. Ông cũng kể những câu chuyện về vị vua đặc biệt, khai sinh ra nước Đại Cồ Việt, lấy Hoa Lư làm kinh đô.
Người đàn ông tật nguyền chỉ mong còn sức khỏe để tiếp tục làm công việc phụng sự nhà vua mỗi ngày.
Cũng từ đó, ông Năm trở thành hướng dẫn viên bất đắc dĩ. "Khách trong nước đến viếng thăm mộ vua tôi trao đổi được khá dễ dàng. Nhưng không nói được tiếng Anh, khi khách quốc tế hỏi thì quả thật như người bị câm. Cũng vì thế mà tôi quyết tâm học tiếng Anh cho bằng được. Cùng với kiến thức lịch sử và vốn ngoại ngữ đó, đến giờ tôi thuyết minh cho khách nước ngoài cũng thành quen", ông Năm cười.
